Het artikel zelf zat goed in elkaar. Met de nodige zin voor nuance wordt erin uitgelegd dat Walen doorgaans (iets) meer arbeidsethos hebben dan Vlamingen. Arbeidsethos is volgens de Belgische onderzoekers ‘het geheel aan opvattingen over het verplicht karakter van arbeid’. De Waal schijnt dat allemaal wat belangrijker te vinden dan de Vlaming. Niet geweldig veel meer, maar wel significant meer.
Dat laatste is natuurlijk geen kop die boven een artikel kan en al helemaal niet als opening van de krant. Dus moest er iets anders boven. Iets dat kranten doet verkopen: Vlaming is luier dan Waal.
Het gelijkheidsteken dat De Standaard eigenhandig plaatst tussen lui zijn en het hebben van (minder) arbeidsethos zou de krant, kiezend uit de onderzoeksresultaten nog een resem andere titels hebben kunnen opleveren: ‘vrouwen luier dan mannen’ bijvoorbeeld. ‘Bedienden luier dan arbeiders’ of ‘universitairen luier dan laaggeschoolden’. De keuze viel in dit communautaire tijdperk op Vlamingen en Walen.
De trend om een kop op te blazen is niet nieuw: een kop boven een artikel hoeft de lading niet helemaal te dekken, wil de redenering. Zolang het artikel binnenin maar relativeert en duidt. Voor die aanpak valt ook wat te zeggen. Een kop moet nu eenmaal kort zijn. Hij moet de aandacht trekken en hij moet kranten helpen verkopen. Dat kan nooit als je er alle nuances in kwijt wil. Het is dus balanceren op een slappe koord met aan de ene kant de gapende ravijn van de correcte saaiheid en aan de andere kant die van de desinformatie.
Het onderzoek kon nog een resem andere titels opleveren, zoals ‘Vrouwen luier dan mannen’ of ‘Universitairen luier dan laaggeschoolden’
Het minste wat je kan zeggen is dat De Standaard met ‘Vlaming is luier dan Waal’ niet in de ravijn van de saaiheid is gedonderd. Wie zo’n titel ziet staan, wil het stuk lezen. Zo werkt dat. Dat bleek ook uit de gretigheid waarmee zowat alle websites de opening van De Standaard echoden en de discussies erover op internet. De krant heeft duidelijk een gevoelige snaar geraakt.
Of De Standaard tegelijk ook het vertrouwen van haar lezers heeft geschaad, moeten die lezers zelf maar uitmaken. Professor Hans De Witte, de onderzoeker die de quotes leverde voor het artikel is alleszins teleurgesteld: “Ik heb mijn lesje nu wel geleerd. Ik beweer helemaal niet dat Vlamingen luier zijn dan Walen, maar die indruk bestaat nu natuurlijk wel. Er wordt iets in mijn schoenen geschoven waar ik niet achter sta.”
Dat wetenschappers wel eens grommen wanneer ze hun woorden in de krant terugvinden, is logisch. Wetenschappelijke nuance staat haast per definitie op gespannen voet met vulgariserende berichtgeving in kranten, maar wanneer een ander onderdeel van het Europees waardenonderzoek leert dat 60 procent van de Belgen zegt ‘media’ te wantrouwen dan is er misschien toch iets aan de hand.
