Dit is een gastbijdrage. Een Apache-lezer levert met dit stuk een bijdrage aan het maatschappelijk debat. De auteur schrijft in eigen naam en is verantwoordelijk voor de inhoud van de tekst.

'Een belediging voor alle Belgen'

Walter De Smedt
apache

Op Socialistworker.org gaf Nicole Colson een commentaar op de terugkeer van Eric Holder naar zijn vroegere werkgever, het advocaten kantoor “Covington & Burling”. Eric Himpton Holder Jr. was tot 27 april 2015 de justitieminister van Obama en daardoor verantwoordelijk voor de onderzoeken naar de banken en firma's die betrokken waren in de crisis. Op Salon van 7 juli 2015 noemde David Dayen Follow deze terugkeer ” An Insult to the American public”. Covington & Burling bedacht immers de legale verantwoording voor de rommelhypotheken, de Amerikaanse subprime-hypotheken die een belangrijke rol speelden bij het ontstaan van de kredietcrisis van 2007. Als justitieminister hield Holder echter voor dat sommige banken en firma's "too big to prosecute", te groot om te vervolgen, waren en bedacht wegen om deze “too-big-to-fail companies”, firma's die te groot zijn om zich te vergissen, uit de problemen te halen door hen toe te laten er zich uit weg te kopen. Met JPMorgan Chase maakte hij een $13 billion schikking die door geen enkele rechter werd getekend. Het geheel verliep in het geheim. Hij institutionaliseerde daardoor de “ achterkamer”. Het was een “deal” waarin bankiers met justitie-ambtenaren samen kwamen en geld van hand tot hand ging. Al hun criminele problemen verdwenen. De vroegere Covington advocaat vervolgde hen nooit en nu is hij terug bij zijn oude firma : ”Covington’s real meal ticket is white-collar defense”.

Het Amerikaanse voorbeeld dwingt ons tot de vraag of ook wij deze “Amercan way of live” hebben overgenomen : zijn er ook bij ons “too-big-to-fail companies”, die door het lobbywerk van grote advocatenkantoren en met medewerking van politiek verantwoordelijken als "too big to prosecute" buiten de fiscale en strafrechtelijke wind worden gehouden?

“Too-big-to-fail companies”

Als de bakker, de beenhouwer of de cafébaas wat vergeten aan te geven krijgen zij sowieso de fiscus op hun dak. Met grote “companies” is dat anders. De recente geschiedenis van ons land is een aaneenschakeling van financiële schandalen die allen als gevolg hadden dat onze “kroonjuwelen” verpatst werden aan grote internationale firma's die buiten de greep van de fiscus bleven.

In de verkoop en de sale & leaseback operaties van overheidsgebouwen werd niets ontzien. De Belgische overheid verkocht de Financietoren en het Rijksadministratief centrum te Brussel in 2001 voor € 311 miljoen aan het Nederlandse BV Breevast. De verkooptransactie werd door het Rekenhof in een rapport van 2006 fel bekritiseerd. Het hof vond het niet passend dat Breevast zelf vooraf de terughuur mocht dicteren; bij latere verkopen bepaalde de overheid die prijs. De terughuur van de Financietoren werd herhaaldelijk bijgestuurd omdat de sanering uiteindelijk € 300 miljoen kostte. De eerste huur van € 43 miljoen per jaar zou intussen oplopen tot bijna € 50 miljoen, of minstens tot € 900 per ambtenaar per maand, quasi vergelijkbaar met de huurprijs van een woning. Het contract loopt tot in 2031 en zal tegen dan meer dan een € 1 miljard zwaar wegen. Het Rekenhof was ook kritisch over de consultants die door de regering werden ingezet. Die rekenden op papier € 372.200 aan kosten, maar met allerlei 'meerprestaties' liep dat op tot het dubbele. Dezelfde consultants worden ook verdacht voor fiscale fraude door het Brussels gerecht. Het gerecht kwam tot de conclusie dat € 2 miljoen aan smeergeld was betaald door Breevast.( bron Wikipedia).

Niet alleen de grote juwelen werden doorgezet. Ook kleine projecten ondergingen hetzelfde lot : Het vakantiedomein Zon & Zee in Middelkerke, Hengelhoef in Houthalen en Les Dolimarts in Bohan werden aangekocht voor 36 miljoen euro en een paar jaar later verpatst aan projectontwikkelaars voor 14,55 miljoen.

Zelfs de nieuwe “paleizen” werden onder het toeziend oog van justitie doorverkocht. De kostprijs van het Antwerps Vlinderpaleis werd aanvankelijk geraamd op 86,8 miljoen euro. De uiteindelijke investering tikte af op minstens 250 miljoen euro. De regering trachtte de kostprijs over verschillende jaren af te schrijven door een leasing voor 27 jaar van de groep Justinvest. Europa wou dat het bedrag in één keer werd afgeschreven, waarop ons beleid een ander leasingcontract niet van 27 maar van 36 jaar afsloot. De inspectie van financiën kwam ook roet in het eten gooien want raamde de meerkost op 60 tot 100 miljoen, zodat de uiteindelijke kostprijs tussen de 569 en de 669 miljoen zou liggen. Na een regeringstussenkomst bleken de cijfers van financiën plots sterk overdreven: de meerkost slonk plots tot 10 miljoen euro. Het Gentse Justitiepaleis werd aangekocht voor € 140 miljoen, verkocht voor € 5,55 miljoen aan KBC en voor de komende 36 jaar terug gehuurd aan € 7,3 miljoen per jaar. Hoewel ook op deze operaties kritiek kwam, bleven gerechtelijke onderzoeken nu uit.

De voornaamste politiek verantwoordelijken van deze uitverkoop begonnen allen, ongeacht hun politieke kleur, aan een nieuwe loopbaan in de “privé”, waarvan hierna enkele voorbeelden. Johan Vande Lanotte werd baas van het Autonoom Gemeentebedrijf Haven Oostende (AGHO) en richtte met Telindus in 2004 de N.V. E-Port Communications Systems op. AGHO fungeerde tussen 2005 en 2010 als zuiver doorgeefluik van 4.323.656 euro naar E- Port. Guy Verhofstadt verkocht Electrabel aan het Franse GDF Suez en beweerde daarvoor een golden share te hebben verkregen. En die kreeg hij ook persoonlijk, in SOFINA, aandeelhouder van GDF Suez, met 138.000 euro zitpenningen per jaar. Hoeveel de aandelen van biergigant AB InBev van wijlen ex-premier Jean-Luc Dehaene opleverden, wordt geschat op ongeveer 6 miljoen euro.

Afkoopwet

Maar het kan verkeren: wat als de fiscus of het gerecht er toch wat van maken en er fiscale of gerechtelijke onderzoeken van komen?

Over het gigantische contract voor de uitbating van de elektriciteitscentrales en de aanleg van een gaspijplijn in Kazakstan en de 55 miljoen dollar commissielonen die betaald werden deden onderzoeksrechters in Brussel en Genève uitvoerig onderzoek. Tot behandeling in openbare zitting kwam het echter niet. De op 14 mei afgekondigde en op 16 mei in voege getreden wet op de uitgebreide minnelijke schikking, de zogenaamde 'afkoopwet', liet de Belgo-Kazakse miljardair Pavel Chodiev toe om op 17 juni met het parket een deal van 22,5 miljoen te sluiten. Het Franse satirische weekblad “Le canard enchaîné” voegde er nog een element aan toe: niemand minder dan de voormalige Franse president Nicolas Sarkozy zou aangedrongen hebben op de versnelde invoering van de wet. Hij zou op vraag van de Kazakse president Noersoeltan Nazarbajev in de bres gesprongen zijn voor de Belgisch-Kazakse miljardair Patokh Chociev. Nazarbajev maakte van de vriendendienst een voorwaarde voor de aankoop van 45 helikopters van het Franse bedrijf EAD.

De mega fraudedossiers die door het Antwerpse parket werden behandeld leidden zelfs tot een diamantoorlog tussen een Antwerps substituut en zijn procureur-generaal over de wijze waarop de afkoopwet moet worden toegepast. Substituut Van Calster wou daaromtrent een voortgezet gerechtelijk onderzoek en de behandeling in openbare zitting. Procureur-generaal Liégeois wou een vroege deal in de achterkamer, en trachtte deze af te dwingen door vervolging, huiszoeking, ontslag en verplaatsing van zij eigen substituut.

"Too big to prosecute"

Door de afkoopwet werden de “Too-big-to-fail companies” ook “Too-big-to-prosecute”. En alweer gebeurde dat door overname van de Amerikaanse werkwijze. Want ook wij hebben grote advocatenkantoren als “Covington & Burling”.

Eubelius ontstond in 1994 en groeide aanzienlijk, aanvankelijk door de associatie van vennoten uit andere vooraanstaande Belgische en internationale kantoren, en vervolgens door een sterke interne groei. Onze stichtende vennoot en senior partner Koen Geens was een belangrijke drijvende kracht achter deze expansie tot hij Eubelius op 5 maart 2013 verliet om Minister in de Belgische federale regering te worden (Minister van Financiën, daarna Minister van Justitie).

Op dezelfde website van Eubelius wordt aangegeven waarom onze wet op de verruimde minnelijke schikking werd gemaakt :

Anderzijds zijn ze de uiting van een verzuchting die vooral vanuit het ondernemingsleven werd geformuleerd, omtrent een mogelijkheid om ook reeds ingestelde strafprocedures te beëindigen door een minnelijke schikking, in die gevallen waarin in hoofde van de verdachte de bereidheid bestaat om zijn schuld te erkennen en de financiële gevolgen hiervan vrijwillig op zich te nemen.

Professor Raf Verstraeten, was steeds volgens dezelfde website ” a partner at the firm since 2000, heads the white-collar crime practice and is a top specialist in his field, and also covers human rights law”. Bij de parlementaire bespreking van de afkoopwet werd hij in zijn hoedanigheid van expert-professor gehoord :

Als de betrokkene de feiten bekent, beschouwt men dat men de zitting niet nodig heeft. In dit systeem kan de verdachte zijn schuld bekennen, waarna het parket een straf kan voorstellen die echter niet meer mag bedragen dan de helft van de maximale gevangenisstraf indien de verdachte voor de rechtbank zou worden vervolgd.

Deze garantie van schulderkenning zoals voorgehouden door de universiteitsprofessor overtuigde de parlementairen.

Maar zoals uit het dossier Bois Sauvage bleek, bleef in de daarop volgende praktijk van deze garantie niets over.

In Brussel deed het dossier van de elitebeleggers van de beursgenoteerde holding Bois Sauvage heel wat stof opwaaien. Op 3 oktober 2008, even voor het débacle van Fortis nieuws werd, verkocht de holding de Fortis aandelen aan 4,5 euro terwijl die na het nieuws nog maar 1,5 euro waard waren en nadien verder zakten tot 0,75 euro. Dat de wakkere bestuurders van Bois Sauvage zich op de valreep van de Fortis aandelen konden ontdoen riep argwaan op. Er kwam een gerechtelijk onderzoek. Topman Vincent Doumier, directielid Yves Liénart van Lidth de Jeude, en onafhankelijk bestuurder Vansteenkiste van Bois Sauvage werden door onderzoeksrechter Michel Claise zelfs aangehouden.

Volgens wat de kranten meldden, wees het verdere onderzoek uit dat Vansteenkiste na de bewuste vergadering bij Fortis belde met de gedelegeerd bestuurder van Bois Sauvage, Vincent Doumier, en dat de vergadering bij Bois Sauvage op 2 oktober waarop volgens een verslag de verkoop werd goedgekeurd er nooit was geweest. Maar ook daar kwam het tot een deal : 8,55 miljoen euro zonder schuldbekentenis. De dag na de schikking steeg het aandeel van Bois Sauvage met 6 procent zodat de holding er 10 miljoen rijker van werd. Vermoedelijk zullen de heren, die een blanco strafblad behouden en publiekelijk verklaren dat er nooit een erkenning van schuld is geweest, ook binnen Bois Sauvage niet bestraft worden.

In De Standaard van 28 Nov 2013 verklaarde Raf Verstraeten, ditmaal in zijn hoedanigheid van advocaat van verdachte Luc Vansteenkiste, beheerder bij Bois Sauvage : ”De schikking van Bois Sauvage in het Fortis-dossier is geen schuldbekentenis’.

Justitieminister

Wat de Amerikaanse auteurs erg dwars zit is niet alleen de werkwijze waarbij de grote firma's boven de wet werden gezet. Vooral het sluitstuk van deze operatie, de wisselwerking tussen het betrokken advocatenkantoor en de administratie langs de omweg van het ambt van justitieminister zit hen, terecht, erg hoog. Zou dat dan ook bij ons mogelijk zijn?

Is het toevallig dat bij de verdeling van de portefeuilles er één tot aan de deadline betwist bleef: justitie. Het is evenmin ondoordacht dat de CD&V de post van Europees commissaris verkoos boven die van Belgisch premier. En het heeft er natuurlijk alles mee te maken dat Johan van Overtveldt minister van Financiën werd. Want wie ging anders de belangen van de Arco-coöperanten, van het ACV,verdedigen? Het antwoord was sterk voorzienbaar: diegene die dat altijd al heeft gedaan, de voormalige advocaat van het kantoor Eubelius, de auteur van het plan A en na de beslissing van de Europese Commissie dat dit onwettig was, de auteur van het plan B waardoor de “spaarders” van Arco minstens uitzicht hebben op een door iedere belastingbetaler op te hoesten schadevergoeding. Heeft justitieminister Geens een nauwe band met een van de partijen of heeft hij persoonlijk kennis van de feiten, heeft hij één van de partijen vertegenwoordigd, bijgestaan, of is hij tegen één van hen opgetreden, of nog bestaan er andere omstandigheden waardoor zijn onpartijdigheid door subjectiviteit wordt aangetast? Is hij de minister van alle Belgen of enkel van de 800.000 coöperanten?

Dat de gewezen senior partner van Eubelius nu als justitieminister de drijvende kracht achter de afkoopwet blijft, kan je in zijn hervormingsplan lezen :

Het is een beginnende praktijk van een alternatief buitengerechtelijk afhandelingsbeleid op niveau van het openbaar ministerie, dat nog in volle evolutie is en waarvan een goede toepassing vele mogelijkheden biedt om nodeloos lange en complexe strafprocedures te vermijden en tot een snelle vergoeding te komen van de aan het slachtoffer toegebrachte schade of inning van de ontdoken fiscale en sociale rechten, met een stevige geldboete als ontradende sanctie.

An insult

Op de vraag of minister Geens ooit terugkeert naar de balie antwoordde hij aan Hans Brockmans : "Dat weet God alleen". Dat gespecialiseerde advocatenkantoren betrokken worden bij de voorbereiding van een wet, hun vennoten bij de bespreking in het parlement als professor-expert worden gehoord, de senior partner als justitieminister de wet er doordrukt, dezelfde vennoten nadien, als advocaat, verdachten verdedigen in dossiers waarop deze wet van toepassing is, maakt op zich een toelaatbare handigheid uit. Advocaten moeten niet zoals een rechter onpartijdig zijn, meer nog: advocaten moeten de belangen van hun wisselend cliënteel verdedigen.

Het probleem zit echter in de verschillende petjes die daarbij door hetzelfde kantoor worden opgezet: expert bij de voorbereiding, professor bij de bespreking, minister bij de stemming, advocaat bij de verdediging. Het probleem wordt nog groter als je in de loop van deze geschiedenis, naar gelang het petje, van “discours” verandert, bij de verdediging vergeet wat je bij de totstandkoming van de wet voorhield. Daarover gaat de kritiek op de terugkeer van Holder :

This is par for the course in Washington, of course, where former politicians and White House insiders routinely leave public service to return to cushy private-sector gigs where their insider knowledge helps them advise wealthy clients on the best ways to maximize profits. No doubt, that's what Covington & Burling is hoping Holder will do. He spent six years essentially guiding all of these Wall Street firms--many of which are clients of this company that he's now working for--he guided them all back to profitability. He allowed bankers to escape prosecution. And now he's going right back to that firm, where he's going to enjoy a very lucrative partnership, whether he ever works again, you know, for the rest of his life...

De parlementaire kritiek op de afkoopwet wordt iedere dag groter. Uit het VRT-onderzoek “Foto van Vlaanderen” blijkt dat tachtig procent van de Vlamingen er niet over te spreken is. En toch gaat justitieminister Geens deze nog uitbreiden. Dat zal dan op dezelfde wijze, onder de schuilnaam “potpourri ” gebeuren: “An insult to the Belgian public”.

LEES OOK
Jan Stevens / 28-03-2024

Stad Antwerpen dekt krediet van 42 miljoen euro voor steenrijke bouwpromotor

Een krediet van 42 miljoen euro voor luxehotel Botanic Sanctuary wordt gedekt door de stad via een hypotheek.
De gevel van het luxehotel Botanic Sanctuary Antwerp op de Elzenveldsite.
Tom Cochez, Jan Antonissen / 27-03-2024

Wat Filip Dewinter echt over Koen Metsu vertelde

Het onnavolgbare bochtenwerk van Dewinter over zijn werk voor de Chinese spion Changchun Shao.
Filip Dewinter en Koen Metsu (rechts) tijdens een debat in de Kamer in 2019.
Gaston Meskens / 27-03-2024

De wereld verbeteren begint bij het onderwijs

De idee onderwijs voor wereldburgerschap vanuit een universeel curriculum voor ethische competentie.
kinderen