Vraag is dus niet wie van de twee aanspraak maakt op het Grote Gelijk, maar veeleer waar het midden ligt tussen de extremen? Met andere woorden, wat is de grootste gemene deler van spiritualiteit, religie, filosofie en wetenschap? En wat is het belang ervan voor ons dagelijks leven?
Comedians
Hardcore atheïsten als Richard Dawkins, Lawrence Krauss en zelfs de komiek Ricky Gervais (vreemd hoe comedians blijkbaar altijd de neiging hebben om zich te moeten mengen in het God-debat) organiseren vandaag de dag heuse kruistochten, in de hoop met hun messiaanse tv-optredens en zaalconférences God voor altijd aan het kruis te nagelen en daarmee de (hun) Wetenschap in te luiden als het Nieuwe Geloof van de 21ste eeuw.
Concreet komt het hier op neer:
• Atheïsten (meestal adepten van de 'wetenschap') verfoeien een abstracte en/of antropomorfe god die buiten de wereld staat en op de mensen neerkijkt. De redenering hier luidt: als zo'n type God bestaat, waarom is er dan zoveel leed in de wereld? Een op het eerste zicht terechte opmerking, hoewel holistisch gezien erg oppervlakkig - iets kan immers niet uit niets ontstaan.
• Gelovigen geloven in een externe God omdat hun overgeleverde geschriften een specifieke naam voor het goddelijk oerbeginsel hebben voorzien - bijvoorbeeld Allah, Amitabha, Jehova of Krishna. Dit is precies de reden waarom zo'n god als afgescheiden en abstract wordt ervaren door de aanhangers ervan: als mijn naam Pieter is, dan kan ik onmogelijk Krishna zijn en als Krishna Krishna is (en dus de Almachtige Schepper), hoe kan Krishna dan gerijmd worden met Allah? De naam an sich verdeelt dus het concept in niet-mij en niet-hen - en is dus, wil het als Waarheid aanvaard worden, onbewust verworden tot een onveranderlijke mentale meme die door de onwetende geest niet holistisch kan worden geïnterpreteerd. Ironisch hoe dergelijke zaken kunnen lopen, want de essentie van elke religie is net een pleidooi voor eenheid en broederschap, geen verdeeldheid en afgescheidenheid.
• De populaire spirituele orientatie van vandaag - met zijn vele valse profeten, zelfverklaarde goeroe's en luchtkastelen van theorieën - mist vaak rede, diepgang en wetenschappelijke geloofwaardigheid, maar onderkent weliswaar een meer holistische premisse, namelijk dat alles onderling verbonden is en dat alle levende wezens een soort oervonk bezitten afkomstig van de oerbron (de Logos of Eerste Oorzaak). Deze zienswijze is niet alleen hoopgevend in tijden van aanhoudende religieuze en ideologische bonje, maar tevens geheel overeenkomstig de wetenschappelijke hypothese over het ontstaan van het universum - de Big Bang-theorie. De gedachte gaat als volgt: als alle leven uit één punt is ontstaan, dan moet elk onderdeel een substantieel deeltje bevatten van de essentie (de oerbron). Hier komen spiritualiteit, wetenschap en zelfs religie (in den beginne was er namelijk het Woord) voor het eerst op dezelfde golflengte; consensus is nu slechts een kwestie van een gemeenschappelijke terminologie - bijvoorbeeld de archaïsche (en vaak zweverig aanvoelende) begrippen 'Woord', 'Logos' 'Straal' of 'God'
vervangen door een meer hedendaagse en wetenschappelijke term als 'Proto-energie'.
Om de kern van de discussie - die eigenlijk een nondebat is - goed te begrijpen, moeten we vooreerst op zoek naar het wezen van de strijd: taal. Begrippen zaaien namelijk verwarring omdat ze intrinsiek een subjectieve waarde bezitten. Concreet betekent dit dat eenzelfde woord - bijvoorbeeld 'God' - op diverse manieren kan worden geïnterpreteerd. Hierdoor verliest het begrip zijn universele betekenis en kan, bijgevolg, niet meer worden gebruikt in een wetenschappelijke context die op de Rede is gestoeld. Appelen met peren, dus. En vandaar een nondebat.
Volksmennerij
To name a thing is to kill it, luidt het bekende adagium. En effectief, iets benoemen is tegelijk zeggen wat het is én niet is. En wat het niet is, is vaak datgene wat ongewenst is door de persoon of groep die de begrippen van de definitie bepaalt. Ergo, elke definitie bezit zowel objectieve als subjectieve elementen, waardoor het gebruik van taal niet alleen een middel tot communicatie is, maar eveneens een machtig wapen om bepaalde belangengroepen of personen naar je hand te zetten - volksmennerij is dan ook van alle tijden.
Het voordeel, echter, is dat het (lees: elk) debat net zijn bestaanrecht ontleent aan dergelijke taalnuances, waardoor evolutie en vooruitgang mogelijk wordt - creatie is namelijk het product van twee tegengestelde, conflicterende krachten. Nadeel - het 'lullige' eigenlijk - is dat beide partijen gewoon strijden voor datgene wat universeel en overkoepelend is - enkel het jargon verschilt.
Wie bereid is om zijn ego aan de kant te schuiven en de zaken des leven vanuit een brede hoek te
bekijken, snapt al snel dat het onophoudelijke geouwehoer eigenlijk een totale tijdverspilling is en
helemaal niets bijdraagt aan de kwaliteit van het dagelijkse leven. Sterker nog, tweestrijd zaait alleen maar angst en haat en laat believers en nonbelievers verworden tot schorem en tuig - aanhangers van de vijand; zij die niet behoren tot wij. Een vreemde paradox.
De kritiek die ik met deze bijdrage lever op moderne kruisvaarders als Krauss en Dawkins, is niet alleen dat ze met hun retorische kunstjes de tijd verspillen van zij die naar Waarheid en Licht smachten maar tegelijk, en duidelijk geheel onwetend, nog meer verdeeldheid zaaien in delicate tijden van woekerende ideologische polarisatie. En plus, what you resist persists: zaken bestrijden impliceert een negatieve focus en levert hoegenaamd geen enkele meerwaarde voor het dagelijkse leven - dat in de eerste plaats een mentaal-emotioneel-psychologisch gebeuren is en, bijgevolg, heel delicaat en gevoelig voor dergelijke destructieve meta-concepten.
Beter ware dus om een positieve, constructieve boodschap de wereld in te sturen - ene van hoop en evolutie; van verandering en waarheid en, niet in het minst, van Eenheid en Broederschap. Niet omdat het goed klinkt of aansluit bij een bepaalde ideologie, maar omdat het holistisch (en dus ethisch) verantwoord is.
De Waarheid
Als de moderne wetenschap van vandaag zich per se wil uitlaten over metafysische aangelegenheden (vroeger het privé-domein van religie, filosofie en spiritualiteit), dan moet ze, wil ze ethisch en systematisch relevant en geloofwaardig zijn, zich in eerste instantie de volgende vragen stellen:
• Zijn mijn hypothesen gestoeld op Waarheid en Rede of op emotie en wishful thinking?
• Dragen mijn bevindingen bij tot een betere wereld?
• Zorgen mijn bevindingen voor meer eenheid en toenadering of zaaien ze tweedracht?
• Vind ik aansluiting bij andere disciplines of sta ik moederziel alleen te roepen tegen de wind in?
• Wat is de energie die mijn boodschap uitstraalt? Positief of negatief?
• Beoog ik, als wetenschapper, persoonlijke roem of streef ik Waarheid na?
Als elke onderzoeker, denker of predikant in dienst zou staan van de Waarheid - datgene wat universeel en tijdloos is en betrekking heeft op alle bezielde wezens - dan wordt de wetenschap van vandaag de Wetenschap van morgen: een overkoepelend kennissysteem gefundeerd op Waarheid en Rede, waarin tevens het beste van zowel religie, filosofie en spiritualiteit zit vervat. Holisme (eenheidsdenken) is daarom geen wollig spiritueel concept of een of andere hippe theorie, maar veeleer de sleutel tot de toegangspoort van het universum zelf - en bij uitbreiding het particuliere bewustzijn.
Fiat Lux
