Racisme in Vlaanderen: wij(d) en zij(d)

Tom Cochez
Tom Cochez
Tom Cochez

Het lijkt een ver verleden, maar nauwelijks een decennium terug genoot het net tot Vlaams Belang vervelde Vlaams Blok de steun van een kwart van het Vlaamse electoraat. Eén op de vier Vlamingen gaf in 2004 zijn stem aan een partij die net voordien was veroordeeld voor racisme. De rechtbank oordeelde dat het Vlaams Blok een partij is "die kennelijk en systematisch aanzet tot discriminatie". Daar kon je in de kwarteeuw die daaraan voorafging ook moeilijk naast kijken. Misschien herinnert u zich de beelden nog wel van een meeting waar Filip Dewinter een vlammende speech afsluit met "en ja, wij zijn voor een blank Europa".

Kiezers en lezers

De veroordeling van het Vlaams Blok voor racisme bleek voor de traditionele partijen echter geen reden om blij te zijn. Het tegendeel was waar. In de plaats van vreugdekreten was er angst. Want wat zou de kiezer daar allemaal wel niet van denken? De keuze in de partijhoofdkwartieren werd snel gemaakt: wegmoffelen, verschonen, nuanceren en rustig verder laten verrotten.

Het door het Vlaams Blok zorgvuldig geboetseerde wij-zij-stereotype werd de voorbije  jaren impliciet onderschreven door een groot deel van het Vlaams establishment

Het door het Vlaams Blok zorgvuldig geboetseerde wij-zij-stereotype werd op die manier op z'n zachtste impliciet onderschreven door een groot deel van het Vlaams establishment. Want wat is precies het verschil tussen een partij die zegt voor een blank Europa te zijn, als krant zeggen dat je die partij normaal vindt of als concurrerende politieke partij als vermoord zwijgen na een veroordeling voor racisme?

Helaas verschrompelde de voorbije jaren enkel het Vlaams Belang, niet het gedachtegoed van de partij. Met N-VA kwam er een opvolger die zich niet laat betrappen op bewust en goor racisme, zoals het Vlaams Belang, maar die om de zoveel tijd wel tussen de lijnen de boodschap geeft dat "zij" zich maar aan "ons" moeten aanpassen, willen "zij" inburgeren en meedraaien in "onze" maatschappij. Inclusief heet dat, want al wie "onze" normen en waarden incorporeert/assimileert/onderschrijft, is welkom. Alleen een slechte geest ontwaart nog een spatje bloed en bodem in dat betoog.

Wij-zij

Niemand lijkt zich intussen af te vragen hoe belachelijk het eigenlijk is om mensen die hier al vier generaties wonen "welkom" te heten, maar goed, het wij-zij-stereotype wordt wel netjes onderhouden. Voor N-VA is dat electoraal interessant. Net zoals het voor De Standaard indertijd interessant was om het Vlaams Belang te normaliseren.

De gevolgen daarvan waren donderdagavond in Koppen te zien, maar het hele verhaal is er niet mee verteld. De jarenlange propaganda van het Vlaams Blok, het racistische discours van die partij en de wijze waarop dat vervolgens door een belangrijk deel van het Vlaams establishment werd genormaliseerd, heeft de bedding van de racistische Vlaamse grondstroom flink uitgediept. Het racistische gif tast iedereen aan, soms zelfs wie het goed meent. De tegenstelling tussen wij en zij zit vervat in zowat elke reportage, in elk artikel, in elk debat of opiniestuk dat verschijnt. Het schisma wordt enkel groter, ook al weet iedereen dat wij en zij niet echt bestaan.

Niemand lijkt zich af te vragen hoe belachelijk het eigenlijk is om mensen die hier al vier generaties wonen 'welkom' te heten

Kleur

Het probleem is dat die wetenschap keer op keer kopje onder gaat in de Vlaamse grondstroom. Onbewust gaat het altijd opnieuw wél weer over wij en zij. Voorbeelden van wat dat kan betekenen, hebben we hier al vaker gegeven. Het zit hem in de eenzijdig witte bril waarmee vooral, maar niet uitsluitend, de media kijken. Het zit in fotokeuzes bij artikels die stereotypes bevestigen. Het zit in de keuze van gesprekspartners, opiniemakers en journalisten die voor media werken. Zelfs de reportage van Koppen zelf - hoe goed bedoeld ook - ontkomt daar niet aan. Waar in Antwerpen vind je immers nog een nagenoeg volledig wit vijfde leerjaar? Zo'n keuzes kunnen enkel anders en meer aansluitend bij een maatschappelijke realiteit, gemaakt worden als ook media zelf verkleuren, zoals dat in onze buurlanden veel meer het geval is dan in Vlaanderen.

Meer kleur online, in de krant en op televisie mag dan niet de enige zaligmakende oplossing zijn, het kan er wel een belangrijk onderdeel van zijn. Kompany of Witsel hebben geen kleur meer. Het zijn Rode Duivels. De kandidaten van So You Think You Can Dance? Dat zijn dansers. Als de VRT straks een gekleurd nieuwsanker in stelling brengt, de ministerraden wat kleur krijgen en de BV's in de boekskes niet langer BBB zijn, dan raakt misschien, stukje bij beetje de erfenis van dertig jaar Vlaams Blok uitgewist.

LEES OOK
Karl van den Broeck / 01-03-2021

‘BDW’ toont kleine kantjes van Bart De Wever, maar blijft kritiekloos

De VRT balanceert met het onkritische humaninterestprogramma over Bart De Wever op de grens van de eigen deontologie.
BDW S1 A2
Jan Walraven / 15-12-2020

Vlaamse strijd tegen techreuzen: imiteren om te verliezen

In hun gezamenlijke strijd tegen Amerikaanse techreuzen bedienen Vlaamse mediabedrijven zich van dezelfde digitale wapens als hun overzeese tegenstanders.
pexels-brett-jordan-5426402
Tom Cochez / 11-12-2020

Mag de VRT nog aan journalistiek doen?

Net nu er meer dan ooit nood is aan kwaliteitsjournalistiek knipt de Vlaamse Regering de vleugels van de openbare omroep. Zowel financieel als journalistiek.
vrt toren