Op Terzake wordt in de aanloop naar 25 mei dagelijks een politieke partij op de rooster gelegd. Dinsdag was het de beurt aan sp.a. Voorzitter Bruno Tobback en uittredend Vlaams minister Freya Van den Bossche werden getrakteerd op kritische vragen van Siegfried Bracke (N-VA) en kregen het rapport voorgeschoteld van 'de auditeurs', een speciaal voor de gelegenheid in het leven geroepen groep mensen die op basis van hun professie - het zijn journalisten, marketingdeskundigen en professoren - geacht worden met de nodige autoriteit een evaluatie te schrijven over de partijen.
Professor Carl Devos kwam het rapport van sp.a namens de auditeurs toelichten. Devos zei dat het lang zoeken was geweest naar goede punten, maar kwam uiteindelijk toch met twee goede en twee negatieve punten: een duidelijk verhaal en goede bestuurders bij de plusjes en 'versleten' en gebrek aan charisma aan de andere kant. Dat zou je kunnen vertalen als: inhoudelijk zit het wel goed maar aan de verpakking schort wat. De perceptie, heet dat.
Perceptie
Kijk vooral zelf, maar daarop ontspon zich iets wat - althans in mijn perceptie - nog het beste zou kunnen worden omschreven als een vinnig debat tussen Tobback en Devos.
Maar percepties verschillen klaarblijkelijk. Twee dagen later in De Morgen luidde de titel boven een artikel over dat debat: 'Tobback koelt woede op Terzake'. Prompt doemde het beeld op van een hondsdolle sp.a-voorzitter die na afloop van het debat met het schuim op de lippen en een sloophamer door het decor van Terzake struint, maar dat bleek niet het geval te zijn geweest. Het artikel ging gewoon over het debat zelf.
Het is intussen een ingeburgerd gebruik geworden om middels scherpe titels 'de lezer in het stuk te trekken' om in het artikel vervolgens de kop erboven te nuanceren, maar in het artikel in De Morgen gebeurde dat niet meteen. We zetten de zinnetjes met adjectieven die het frame verder aanspannen op een rijtje:
'Bruno Tobback (sp.a) raast een dag na de opnames van 'Terzake' nog steeds na' 'Wanneer Carl Devos er het rapport van sp.a voorlegt aan Bruno Tobback, gaat die na twee minuten door het lint.' 'De kritiek dat de socialisten verantwoordelijk lijken voor de torenhoge kosten van de sociale zekerheid en een uitgewoond discours brengen, doet bij de voorzitter de zenuwen knappen.' 'Een dag later is de woede van de Leuvenaar nog steeds niet bekoeld' 'Ik begrijp dat 'de audit' een gimmick is die het programma geestig moeten maken', loopt hij af.
Verkiezingscampagnes vragen veel van journalisten en waar De Morgen op z'n minst nog Bruno Tobback belde over 'de gebeurtenissen' werd op Newsmonkey vervolgens in een soort analyse verder geborduurd op het artikel in De Morgen. De titel werd: 'Hoe een zure Tobback hele sp.a-campagne in gevaar brengt'
Een niet exhaustieve opsomming van zinnetjes, bijzinnetjes en adjectieven die de analyse moeten staven:
'Bruno Tobback zit niet goed in de campagne'. 'Zijn bitse uitval naar' 'Een beeld van een boze, wat verzuurde man.' 'Tobback lijkt zich bezig te houden met achterhoedegevechten en venijnige uitvallen.' 'In Terzake haalde Tobback keihard uit naar de professor.' 'Het incident op zich was wat gênant,' (bis) 'het beeld van een verzuurde voorzitter die vooral bezig is met zichzelf. 'Tobback reageerde meer dan geprikkeld.' 'Zijn lichaamstaal sprak boekdelen' 'Zijn ergernis leek maar toe te nemen, en het ging van kwaad naar erger.' 'vloog Tobback er met de voeten vooruit in.' 'brieste Tobback' De sp.a-voorzitter heeft lak aan zijn imago (tris) 'van een defensieve, wat zure man'. 'De pH-waarde van Tobback's reactie is nauwelijks te peilen'
Boomerang
Zo gaat het nog een tijdje door, maar we spoelen even terug naar de negatieve punten waar de sp.a volgens de auditeurs van Terzake onder kreunt: het mangelt aan de verpakking. Als je daar als partijvoorzitter tegenin gaat en wijst op de framing die gezet wordt door media, komt dat - getuige bovenstaande bloemlezing - als een boomerang in je gezicht terug. De kritiek en het verweer van Tobback was in essentie mediakritiek. Kritiek op de framing, op het belang van de buitenkant en de clichés die iedereen zomaar napraat en versterkt.
Helaas wordt zoiets door de mediamachinerie die draait op vermeende, terechte en geleende autoriteiten niet in dank aanvaard, wel in tegendeel. Wie denkt er een zandkorreltje in te kunnen gooien, mag vooral de terugslag vrezen. Dat geldt bij uitstek voor partijen die - in de perceptie - in de hoek zitten waar de klappen vallen, maar het monopolie erop hebben ze niet. Toen Bart De Wever intussen alweer twee jaar terug in een gesprek met Apache.be liet weten dat "geen hond de media nog gelooft" en dat diezelfde media "dat zouden weten mochten ze buitenkomen", mocht ook hij het achteraf overal gaan uitleggen.
Het bleek niet het beste moment voor Bart De Wever. Toevallig of niet valt zijn uithaal samen met het moment waarop De Wever op z'n minst in de perceptie vervelde van de vlotte, humoristische medialieveling tot de verzuurde, ietwat krampachtige demagoog. Ook voor Bruno Tobback zal het wellicht niet de beste zet zijn geweest om net nu, twee weken voor de verkiezingen per se dit punt te willen maken. Daarvoor heeft het frame intussen iets te veel van een bankschroef, eentje waar niet 'de politiek' aan draait maar wel een mediamacht die simpelweg geen tegenspraak duldt en waar geen tegenmacht tegen bestaat.
