Het verschil tussen Apache en DeWereldMorgen

.

Zowel Apache als DeWereldMorgen (DWM) zijn volgens Van Damme alternatieve media omdat ze zich afzetten tegen de traditionele media, inhoudelijk en op het vlak van redactionele werking. Ook qua businessmodel zijn ze anders. Beide websites werken met vrijwilligers, al is het netwerk van burgerjournalisten bij DWM aanzienlijk groter dan bij Apache.

Inhoudelijk willen beide sites een alternatief bieden voor de commerciële mainstream media en de tekorten van de reguliere media opvullen. "Apache doet dit door aan onderzoeksjournalistiek te doen en door vergeten onderwerpen tot op het bot uit te pluizen", schrijft Van Damme. "De site staat zeer kritisch tegenover de traditionele media en laat geen kans voorbij glippen om kritiek te uiten op deze media. DWM doet dit door de stemmen van de sociale bewegingen en NGO's aan bod te laten komen. Beiden willen onafhankelijk zijn van de grote mediagroepen. Ook opinie en analyse zijn voor beide nieuwssites essentieel en komen uitgebreid aan bod. Zowel Apache als DWM werken samen met inhoudelijke partners, zoals rekto:verso en StampMedia. Beide websites zijn een uniek project en vormen een waardevolle aanvulling voor het medialandschap. Ondanks het feit dat ze slechts een goed jaar bestaan, hebben ze al een schare trouwe lezers achter zich. Dit wijst er op dat er een zekere nood is aan kwaliteitsvolle journalistiek en alternatieve berichtgeving. De projecten worden dus zeer gewaardeerd."

Terwijl de mainstream media een strikt onderscheid maken tussen beroepsjournalist en lezer, worden de lezers bij Apache en DWM aangemoedigd om zelf een bijdrage te leveren en mee te helpen bij het opbouwen van de website. Vooral DWM steunt sterk op deze burgerjournalisten. De inputfase is bij beide sites open: elke lezer kan een artikel inzenden. De outputfase is echter gesloten: het is de kernredactie die beslist welke artikels online komen. "Ook bij vergelijkbare nieuwssites zoals OhMyNews, Rue89, Mediapart en dergelijke wordt de outputfase gecontroleerd door een professionele redactie", stelt Van Damme. "Om de kwaliteit van de artikels te garanderen en chaos te voorkomen lijkt dit de beste oplossing."

Vooral op het vlak van het businessmodel ontdekte Van Damme grote verschillen tussen beide sites: "DWM profileert zichzelf als een beweging. Ze verbinden zich met sociale bewegingen en NGO's. Omdat ze zich profileren als 'beweging voor media en democratie' krijgen ze heel wat subsidies. Ook de partners waarmee ze zich verbinden zorgen voor heel wat inkomsten. Bij Apache ligt dit heel anders. Zij willen absoluut onafhankelijk zijn en dus verbinden ze zich niet met financiële partners. Daarnaast krijgt Apache ook geen subsidies, behalve een eenmalige projectsubsidie. Door de lage inkomsten van de website is het momenteel onmogelijk om de journalisten te betalen, iedereen werkt dus vrijwillig. Bij DWM is dit wel mogelijk, de kernredactie wordt betaald. De overige inkomsten komen zowel voor Apache als voor DWM uit een brede waaier aan inkomstenbronnen: micropayments, boekenverkoop, donaties, lezingen enz."

Te weinig subsidies

Volgens Han Soete, woordvoerder en coördinator van DWM, bereikt de site dagelijks ongeveer 7.000 individuele bezoekers met pieken tot 10.000. In totaal zijn er zo'n 200.000 mensen die de website regelmatig bezoeken. Dagelijks ontvangen 40.000 lezers een electronische nieuwsbrief met de links naar de nieuwste artikels. Op Facebook heeft DWM meer dan 8.000 fans, op Twitter zijn er ongeveer 1.200 followers. De kernredactie bestaat uit een team van acht betaalde (deels voltijdse) medewerkers. Daarnaast zijn er een 250-tal burgerjournalisten en 900 bloggers die op regelmatige basis meewerken.

In 2010 boekte DWM 366.700 euro aan inkomsten, grotendeels (voor meer dan 60 procent) afkomstig uit diverse Vlaamse en Europese subsidies. "Ondanks het grote aandeel dat de subsidies aannemen in de totale inkomsten, vindt de redactie van DWM dit bedrag veel te weinig, zeker in vergelijking met de bedragen die andere, traditonele media krijgen", noteert Van Damme. Een andere grote bron van inkomsten zijn de zakelijke partners, vooral vakbonden, culturele partners, NGO's voor ontwikkelingssamenwerking en andere organisaties uit het middenveld. Om de onafhankelijkheid van de site te waarborgen, mag geen enkele partner meer dan drie procent van de totale inkomsen inbrengen. De partners investeren voor een periode van drie jaar en krijgen in ruil advertentieruimte op de site. Ze krijgen dus geen zitje in de raad van bestuur en hebben ook geen inspraak in de redactionele werking. Politieke partijen en bedrijven kunnen geen partner worden. Ongeveer tien procent van de inkomsten komt uit steun van lezers en drie procent uit advertenties.

DWM lijkt goed op weg om een werkend verdienmodel te ontwikkelen, besluit Van Damme. "Al zijn ze vooral afhankelijk van subsidies en hun financiële partners. Indien de subsidies zouden wegvallen, zou de site in grote financiële problemen komen. Ze beseffen gelukkig dat ze deze subsidies nodig hebben en ijveren er voor om deze te behouden. We stellen ons wel vragen bij de onafhankelijkheid van de website. Financiële partners worden best te vriend gehouden, dus een kritisch artikel over een van de partners maakt vermoedelijk weinig kans om op de website te belanden. Tot nu toe zijn er nog geen problemen geweest en heeft de redactie altijd kunnen publiceren wat ze wilde. Dit neemt niet weg dat men waakzaam moet zijn om deze onafhankelijkheid niet te verliezen."

Niet rooskleurig

Apache ontvangt ongeveer 3.000 unieke bezoekers per dag, per maand zijn dit er ongeveer 60.000. Op de gratis electronische nieuwsbrief zijn 1.000 lezers geabonneerd. Op Facebook telt Apache ruim 6.000 vrienden en op Twitter heeft de site meer dan 2.600 volgers. De kernredactie bestaat uit vier beroepsjournalisten, aangevuld met een netwerk van tientallen medewerkers voor eindredactie, vertalingen, illustraties, fotografie en systeembeheer. De journalisten van de kernredactie worden niet betaald en werken dus ook als vrijwilliger.

Vorig jaar haalde Apache zijn inkomsten uit verschillende hoeken: vooral giften en schenkingen, steun van lezers, advertenties, micropayments, coaching aan jonge journalisten en een kleine projectsubsidie van de Vlaamse Gemeenschap. In totaal leverde dit op jaarbasis 20.000 euro op."Na een jaar online te zijn geweest, zijn de inkomsten nog steeds zeer laag", stelt Van Damme. "Daartegenover staat natuurlijk dat er bijna geen onkosten zijn. Er worden geen lonen uitbetaald, er moeten geen lokalen gehuurd worden,... Bovendien wil Apache absoluut onafhankelijk zijn van elke beweging, vakbond of bedrijf. Een samenwerking met financiële partners, zoals DWM, is dus ook geen optie."

Voor Apache ziet de financiële realiteit er bijgevolg minder rooskleurig uit. "Er zijn niet genoeg inkomsten om een volwaardig loon te betalen aan de medewerkers. Er worden wel stappen ondernomen om een verdienmodel uit te werken, maar dat is voorlopig toekomstmuziek. Indien zo een model niet wordt gevonden, is het maar de vraag of de medewerkers van de site vrijwillig zullen blijven werken... Om de toekomst van Apache te verzekeren, zijn er dus dringend vaste inkomsten nodig."

Vergelijking

Van Damme besluit met een vergelijking: "Hoewel ze ongeveer op hetzelfde moment online zijn gegaan (begin 2010), telt DWM een pak meer lezers dan Apache. De nieuwsbrief van DWM wordt bijvoorbeeld naar 40.000 mensen gestuurd, terwijl Apache slechts een duizendtal abonnees heeft. Enkel op Twitter doet Apache het beter met meer dan 2.600 followers tegenover 1.200 voor DWM. Volgens ons is het verschil in lezersaantal deels te wijten aan het feit dat Indymedia.be al een groot aantal trouwe lezers had, die bij het stopzetten van die website zijn overgestapt naar DWM. Daarenboven heeft DWM al tweemaal een gedrukte versie gemaakt van de site. Deze promotionele acties zorgen voor meer naambekendheid. Om het lezersaantal te doen stijgen, zou Apache zich meer moeten focussen op de promotie van de website."

De inhoudelijke missie van beide websites is redelijk gelijklopend: "Beiden willen ze nieuws brengen dat er echt toe doet, beiden zetten ze sterk in op analyse, beiden verzetten ze zich tegen de commerciële druk van de traditionele media. Toch zijn er verschillen te bemerken. DWM verbindt zich zeer sterk met sociale bewegingen en vakbonden en wil hun mening veel meer aan bod laten komen dan in de huidige media gebeurt. Apache houdt zich afzijdig van enige partij of beweging, voor hen primeert de onafhankelijkheid en objectiviteit."

• [1] "Alternatieve media online: het nieuws, anders bekeken. Een vergelijkende casestudie van Apache en DeWereldMorgen", masterproef Communicatiewetenschappen, Faculteit Politieke en Sociale Wetenschappen, Universiteit Gent, academiejaar 2010-2011